Een belangrijke en visueel aantrekkelijke deelcollectie van het Amsterdam Pipe Museum is die van de Franse figurale pijpen (ruim 800 stuks).

Gedurende de negentiende eeuw vervullen Franse pijpenmakers een voortrekkersrol door het ontwikkelen van de figurale pijp: een pijp waarvan de pijpenkop gevormd is als een sculptuur. Het meest populair wordt de pijp met een portret als pijpenkop. De figurale pijp vindt navolging in de rest van Europa, al wordt de kwaliteit en originaliteit van de Franse bedrijven nergens geëvenaard. In Nederland was de interesse voor deze exuberante pijpen overigens beperkt.

De bloeitijd van de figurale kleipijp ligt ruim een eeuw achter ons. Het verschijnsel is zo goed als vergeten, wat deze pijpen tot zeldzame, museale voorwerpen maakt. Het Geheugen toont een selectie van 100 bijzondere voorbeelden, die een representatieve dwarsdoorsnede geeft van de voorstellingen die voorkomen in dit genre. Er zijn verschillende thema’s te onderscheiden: vorsten en andere grootheden, mythologie, land- en volkenkunde en de dierenwereld. In de vaste opstelling van het museum is een veel ruimere keus te bewonderen.